Өтөл насыг хүн айдас түгшүүртэй угтдаг. Өвчин хууч, ядуурал, тааламжгүй харагдах байдал гээд олигтой юм байхгүй гэдэгт бүгдээрээ итгэлтэй байдаг.

Гэвч сүүлийн үеийн хэд хэдэн судалгаагаар хөгшрөлтийн талаар нэлээд өөдрөг дүгнэлтүүд гарсан байна. Йелийн их сургуулийн социологч Бекки Леви 1968-2007 онуудад 440 сайн дурынхан дээр 40 жилийн өргөн хүрээтэй судалгаа хийжээ. Судалгаанд хамрагдагсдыг хөгшрөлтийн асуудалд айдастай хандагчид, амьдралын хэвийн үзэгдэл гэж тайвнаар хүлээн авагчид гэсэн хоёр хэсэгт хуваасан байна.

Тэгтэл гайхмаар зүйл болжээ. Өөдрөг үзэлтнүүд аймхайчуудаас дунджаар 7,5 жилээр илүү насалсан байна. Буруу зуршлаас татгалзаж, спортоор хичээллэсэн өөдрөг үзэлтнүүд бүр 10.5 жилээр урт насалжээ. Түүнээс гадна "Миний нас – миний баялаг” зарчим баримтлагчид зүрх судасны өвчнөөр хавьгүй бага өвчилж, зүрхний шигдээсээр өвдсөний дараа хамаагүй түргэн илааршиж байсан байна.

ЗАЛУУС СЕКСТЭЭ ТААРУУ

Хөгшчүүдийн хамгийн их айдаг юмны нэг нь бэлгийн чадавхигүй болж, их секс баяртай гэж хэлэх явдал. Сексийн оргил идэвхжил  яалтгүй хориод насанд тохиодог. Гэхдээ судалгаанаас харахад хүслийн гал 50-55 нас хүртэл бараг өөрчлөгддөггүй байна. Дараагийн 15-20 жилд "мэргэжлийн” түвшнээс  "сонирхогчийн”-ход алгуур шилжинэ (хэрвээ спортоор хичээллэдэг бол үүн дээр 5 нас нэм). Эмч нар 65-74 настай эрүүл хүмүүсийн ойролцоогоор 30 хувь нь 7 хоногт ядаж нэг удаа сексийн таашаал эдэлж чаддаг гэж нотлож байна.  Асуулгад тулгуурлан эрдэмтэд бэлгийн идэвхтэй байдал хийгээд амьдралын сэтгэл ханамжийн график бүтээжээ. Тэгтэл муруй шугамнууд 55-60 насны хоорондох G цэг дээр огтлолцсон байна. Өөрөөр хэлбэл хүн энэ үедээ сексийн хамгийн их сэтгэл ханамжтай байдаг гэсэн үг.

Харин дараа нь хамгийн хачирхалтай  зүй тогтол илэрсэн нь бэлгийн дур хүсэл үүнээс цааш улам бүр буурдаг ч амьдралд хандах сонирхол нэмэгддэг явдал юм.

СПОРТ, ОРОЙ ТӨРӨЛТ НАС УРТАСГАНА

Хүндийг өргөлт мэтийн огцом хүч шаардсан спортод амжилт гаргах нас бол яалтгүй 20-25 нас. Харин тэсвэр тэвчээр шаардсан бусад төрлийн спортоор хүн 50 насандаа ч хүчтэй өрсөлдөгч байж чадна. Физиологчид хүний биеийн  тамир тэнхээ 45 наснаас хойш алгуурхан буурдаг ч энэ нь маш удаан, хэдэн арван жилээр үргэлжилж болно гэж нэгэн дуугаар өгүүлдэг. Хүн байнгын бэлтгэлтэй байх юм бол 70 насандаа ч холын зайд гүйж, дугуй унаж, сэлж чадна. Үүний баталгаа нь дөнгөж сая болж өнгөрсөн "Улаанбаатар 2015” бүх нийтийн гүйлтэд 82 настай буурал оролцож 21 километрт залуусаас хоцролгүй барианд орж ирсэн явдал юм.

Хүн тэтгэвэрт гарсан л бол амьдралын хэмнэлээ удаашруулах ёстой гэсэн хуурмаг ойлголтод хөтлөгдсөн хүмүүс л нас нэмэхийн хэрээр амьдралын идэвхээ алддаг.

Эмэгтэйчүүдийн хувьд насаа уртасгах нэг сайн арга нь 30 наснаас хойш хүүхэд төрүүлэх явдал юм. 30 наснаас хойш хүүхэд гаргасан эмэгтэйчүүдийн 95 настны тоо  30 наснаас хойш хүүхэд гаргаагүй 95 хүрсэн  эмэгтэйчүүдийнхээс даруй 2 дахин их байсан байна.

БҮТЭЭЛЧ ЧАДВАРУУД

Уран бүтээлийн оргил насыг 40-45 гэж үздэг. Нобелийн шагнал хүртсэн нээлтүүдийн олонхи нь энэ насанд хийгдсэн байдаг. Үүнээс цааш өөрөөсөө ахадсан юм хийхэд хэцүү болдог нь тархины цагаан эдийн хэмжээ багасдаг бодит учир шалтгаантай холбоотой. Цагаан эд нь мэдээлэл боловсруулахад чухал үүрэгтэй байдаг болохоор шинэ мэдлэгийг хүлээн авч боловсруулах чадварт нөлөөлдөг гэсэн үг. Мартах өвчин нь амьдралын туршлага суусан азай буурлуудын хувь тавилан бас биш юм. Их хэмжээний мэдээллийг удаан хугацаагаар марталгүй  санах чадвар сургууль төгсөх үеэс л муудаж эхэлдэг. Яаралтай шийдвэр гаргаж, мэдээллийг 30 секундээс 30 хоног хүртэл хугацаанд хадгалах чадвартай богино хугацааны ой санамжийн хувьд байдал арай дээр байдаг.

Гэхдээ сэтгэлээр унах хэрэггүй. Шинээр сурахад хэцүү ч гэлээ дөчөөс хойшхи нас бол өнгөрсөн хугацаанд хуримтлуулсан мэдлэг, туршлагаа  "чулуу болгох” хамгийн сайхан цаг үе билээ.

УХААНЫ ХУЙВ УУЖИРДАГ ҮЕ

Хүн 50 орчим насандаа илүү гүнзгий бөгөөд цараатай сэтгэх чадвартай болдог.  Энэ үеэс л хүнийг илүүтэй таньдаг болж, сайн мууг илүү зөв ялгаж сурч, ерөнхий мэдлэгээ ашиглах чадвар нь нэмэгддэг. Хамгийн сонирхолтой нь 80 настангууд ч энэ үзүүүлэлтээрээ 20 настнуудыг хол орхидог байна. "Буурлаас үг сонс”  гэж монголчууд сургадгийн утга учир нь үүнд л оршдог.

Судлаачид BBC Future сайтад бичсэнээс харвал хүний амьдрал нь янз бүрийн насанд янз бүрийн төлөв байдал илүү тод илрэхээр зохицуулагдсан байдаг байна. Нэг давалгаа яваад өнгөрөнгүүт өөр нэг давалгаа түрэн ирдэгтэй л адил юм уу даа. Хорин хэдэн насанд бэлгийн дур хүслийн оргил үе байдаг. Гучин хэдэн насанд бие махбодь тэгширч сайхан болно. Дөч эргэм насанд бүтээлч чадвар оргилно. Харин оюун санаа, ухаан бодол тавиад насанд эрийн цээнд хүрнэ. Гэхдээ өөр өөр насанд хүчтэй илэрсэн эдгээр бүх чадваруудыг олон жил, урт удаан хугацаагаар  өндөр түвшинд хадгалж болно.

Урт наслахын нууц хувь хүний өөрийнх нь гарт нь буй хэмээн шинжлэх ухааны мэргэд айлддаг. Генетикчид болохоор хүн 85 нас хүртлээ идэвхтэй амьдарч чадна, бидний 25-30 хувьд л удмын ген нөлөөлнө, үлдсэн нь хувь хүний амьдралдаа хэрхэн хандаж буйгаас хамаарна гэцгээж байна.

© duuren.mn